• Υγεία και Διατροφή |
• 02 Ιουνίου 2020|
• από Σαββίνα Κουσλόγλου

 
Αϋπνία είναι η διαταραχή στην ποιότητα ή/και ποσότητα του ύπνου. Περιλαμβάνει:

• Δυσκολία στην έναρξη του ύπνου.


• Δυσκολία στη διατήρηση του ύπνου.


• Πολύ πρωινό ξύπνημα, που συνοδεύεται από αδυναμία του ατόμου να ξανακοιμηθεί.

Μορφές αϋπνίας

Δεν υπάρχει πλήρης συμφωνία, ωστόσο γενικά η αϋπνία ταξινομείται ως προς τη διάρκειά της σε:

• Παροδική αϋπνία, η οποία είναι μια προσωρινή διαταραχή του ύπνου που διαρκεί μόνο λίγες ημέρες.


• Οξεία ή βραχυπρόθεσμη αϋπνία, η οποία είναι μια διαταραχή του ύπνου που διαρκεί από μία έως τρεις εβδομάδες.


• Χρόνια αϋπνία, που είναι η έλλειψη ύπνου για μια χρονική περίοδο μεγαλύτερη των τριών εβδομάδων.

Προβλήματα που προκαλεί η αϋπνία

Πρόκειται για μια κατάσταση που απασχολεί εδώ και χρόνια τους ερευνητές, διότι στερεί από το άτομο την απαραίτητη ξεκούραση και συνδέεται με:

• Μείωση της ετοιμότητας του ατόμου.


• Μείωση της ενέργειάς του.


• Δυσκολία συγκέντρωσης και χαμηλή απόδοση στην εργασία του.


• Αλλαγή στη συμπεριφοράς του ατόμου.


• Διαταραχές του συναισθηματικού του κόσμου.


• Διάφορες σωματικές ενοχλήσεις όπως πονοκέφαλοι, μυικοί πόνοι κλπ.

Αίτια παροδικής και βραχυπρόθεσμης αϋπνίας

Η παροδική, καθώς και η βραχυπρόθεσμη μορφή αϋπνίας, μπορεί να οφείλονται σε διάφορους παράγοντες όπως (Saimak T. Nabili 2008):

• Στρες.


• Περιβάλλον με πολύ υψηλές ή πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, ηχορύπανση ή έντονο φωτισμό.


• Υψηλό υψόμετρο.


• Αλλαγές του άμεσου περιβάλλοντός στις οποίες τα άτομα δεν έχουν ακόμη προσαρμοστεί.


• Αλλαγές του εργασιακού ωραρίου, κυρίως όταν πρόκειται για βάρδιες.


• Ταξίδια σε περιοχές με σημαντικές διαφορές στην ώρα (jet lag). Οι δύο στους τρεις ταξιδιώτες βιώνουν το συγκεκριμένο πρόβλημα. Το ποσοστό είναι ιδιαίτερα υψηλό αν λάβουμε υπόψη πόσα άτομα ταξιδεύουν αεροπορικώς ανά πάσα στιγμή.


• Διατροφικοί παράγοντες, όπως για παράδειγμα ο καφές, που αποτελεί ένα ισχυρό διεγερτικό των νεύρων ή το αλκοόλ, το οποίο αν και αρχικά έχει ηρεμιστική δράση, στη συνέχεια εμποδίζει το βαθύ ύπνο.


• Παρενέργεια κάποιας φαρμακευτικής αγωγής, όπως τα φάρμακα για το κρυολόγημα και το άσθμα και κυρίως αυτά που περιέχουν διεγερτικές ουσίες (καφεΐνη, κοκαΐνη, εφεδρίνη αμφεταμίνες κ.ά.). Άλλα φάρμακα που σχετίζονται με την αϋπνία είναι αυτά που δίνονται σε υπερτασικούς ασθενείς για τη ρύθμιση της πίεσης καθώς και κάποια ψυχιατρικά φάρμακα. Φτωχής ποιότητας ύπνο προκαλούν επίσης οι ορμόνες που χορηγούνται εξωτερικά, π.χ στην εμμηνόπαυση.


• Χειρουργείο, ασθένεια ή νοσηλεία.

Αίτια χρόνιας αϋπνίας

Η χρόνια αϋπνία είναι ένα πιο σύνθετο πρόβλημα και συνήθως προέρχεται από:

• Διαταραχές του κιρκάδιου ρυθμού. Κιρκάδιος είναι ο ρυθμός με τον οποίο λειτουργεί το βιολογικό μας ρολόι μέσα στο εικοσιτετράωρο. Κάποια γονίδια ενεργοποιούνται στην αρχή της ημέρας, ενώ στο τέλος της ημέρας τίθενται "εκτός λειτουργίας" και μας φέρνουν σε κατάσταση ύπνου. Οι διαταραχές στον κιρκάδιο ρυθμό μπορεί να προκαλέσουν αδυναμία ύπνου ορισμένες ώρες της ημέρας και υπερβολική υπνηλία άλλες ώρες ενώ έχουν συνδεθεί επίσης με την κατάθλιψη, τις καρδιαγγειακές νόσους καθώς και τον καρκίνο. Ο κύκλος ύπνου-αφύπνισης ελέγχεται από ορισμένους νευροδιαβιβαστές και ορμόνες, η ισορροπία των οποίων είναι απαραίτητη για ένα σωστό ύπνο. Μια τέτοια ορμόνη είναι η μελατονίνη η οποία συντίθεται φυσιολογικά στον οργανισμό μας, κυρίως τη νύχτα και είναι απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία του βιολογικού μας ρολογιού. Η παραγωγή της ελέγχεται από πολλούς παράγοντες, ακόμη και διατρο­φικούς, όπως η διαθεσιμότητα της τρυπτοφάνης, ενός αμινοξέος πρόδρομου της σεροτονίνης και της μελατονίνης.


• Το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών. Πρόκειται για μια συνηθισμένη νευρολογική διαταραχή, που πλήττει αρκετούς ενήλικες. Μπορεί να οδηγήσει σε αϋπνία το βράδυ και υπερβολική υπνηλία στη διάρκεια της μέρας.


• Ψυχικές διαταραχές όπως:
  
  • Το άγχος
  
  
  • Η σχιζοφρένεια
  
  
  • Η κατάθλιψη. Ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ανθρώπων με κατάθλιψη, βιώνουν διαταραχές στον ύπνο. Σύμφωνα με τον ερευνητή Michael Perlis, η αϋπνία ίσως είναι ένα πρώιμο σημάδι κατάθλιψης, που φαίνεται να προηγείται κατά πέντε περίπου εβδομάδες.
  
  
  • Η διπολική διαταραχή
  
  
• Σωματικές διαταραχές, όπως:
  
  • Xρόνιος πόνος
  
  
  • Χρόνια κόπωση
  
  
  • Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
  
  
  • Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
  
  
  • Νυχτερινό άσθμα (άσθμα με νυχτερινά αναπνευστικά συμπτώματα)
  
  
  • Σύνδρομο άπνοιας, δηλαδή μια κατάσταση στην οποία διακόπτεται για λίγο η αναπνοή κατά τη διάρκεια του νυχτερινού ύπνου
  
  
  • Εκφυλιστικές ασθένειες όπως η νόσος του Πάρκινσον και το Αλτσχάιμερ
  
  
• Εμμηνόπαυση. Η αϋπνία είναι ένα από τα ανεπιθύμητα συμπτώματα που ταλαιπωρεί σχεδόν τις μισές γυναίκες που βρίσκονται σε εμμηνόπαυση.

από Σαββίνα Κουσλόγλου